رنگهای متال کمپلکس از دیدگاه ساختار شیمیایی بسیار شبیه رنگ های کرومی هستند ولی از دیدگاه رنگرزی یک رنگ اسیدی است. این رنگها دو گونه می باشند :

رنگهای متال کمپلکس اسیدی
رنگهای متال کمپلکس خنثی

از آنجا که رنگهای نوع دوم بسیار شناخته تر از نوع نخست میباشند ازین رو تدا ساختار شیمیایی آنها را بازگو میکنیم.

کمپلکس این رنگها در اثراتصال کواردینانس بین مولکول رنگ و فلز (کرم) پدید می آید. بخش های کواردینانس با اتمها مثل اکسیژن و ازت که در پوسته نهایی خود یک جفت الکترون آزاد دارند انجام میگیرد. این الکترون ها به تساوی بین اتم فلز و اتمهای اکسیژن و ازت قرار میگیرند ولی در اتصال کوالانس یک الکترون از هر اتم به تساوی جای میگیرد.هر دونوع اتصال یکی بوده و اختلاف در شکل درست شدن آنهاست .

اتمی که الکترون می دهد Donor و اتمی که آن را به اشتراک می گذارد Acceptor می نامند . در این حال اکسیژن و ازت مهمترین Donor میباشند.

رنگهای اسیدی پری متالیزه 1:1

این رنگ ها در آب محلول بوده و کمپلکس 1:1 رنگ آزو و اتم کروم می باشند که در یک حمام رنگرزی اسید سولفوریکی PH =2 مصرف می شوند.بدین صورت که به مقدار 8٪ نسبت به وزن پشم اسید مصرف می شود که اگر مقدار کم باشد نتیجه نامطلوب و پایایی آن در برابر آب کم است.

همچنین به آن نمگ گلابر یا سولفات سدیم از آنجایی که خاصیت یکنواخت کنندگی ندارد اضافه نمی شود.

روش رنگرزی با رنگهای پری متالیزه اسیدی :

کالای پشمی را در 60درجه به مدت 15 دقیقه در حمام 8 درصد اسید سولفوریک نسبت به وزن پشم عمل میکنند سپس رنگ را افزوده و در مدت 30 دقیقه دمای حمام را به جوش میرسانیم و مدت یک ساعت و نیم در این دما رنگرزی را ادامه می دهیم .مدت زیاد ادامه دادن رنگرزی در دمای جوش باعث نایکنواختی می شود.

ساختار رنگهای پر متالیزه خنثی 2:1

این رنگها از ترکیب تو مولکول رنگ آزو با یک اتم کروم و یا کبالت بدست می آید که در آب محلول بوده و در حمامی خنثی یا کمی اسیدی (PH=5.5-7) بکار میروند.

در رنگهای متال کوپلکس 2:1 اتم کرم آنچنان با رنگ در آمیخته است که هیچگونه امکان اتصال کءوردینانس با گروه های مناسب در مولکول پشم را ندارد و از همین رو بار منفی که در کمپلکس وجود دارد جذب آن نسبت به PH حساس است ولی این حساسیت کمتر از رنگهای میلینگ می باشد شاید بدین دلیل است که بار کمپلکس نام برده لوکالیزه (در نقطه روشنی قرار داشتن) نمی باشد ولی از آنجا که مولکول بزرگ است نیروی واندروالسی عامل مهم در جذب اینگونه رنگ ها میباشد و سبب می شود رنگرزی آهسته ٬ پایدار و در برابر عملیات قوی بسیار عالی باشد

روش رنگرزی :

رنگهای پری متالیزه 2:1 دارای پایداری بسیار خوبی میباشند ولی در برابر عملیات قوی بخوبی رنگهای کرومی نیستند.

روش کار بدین صورت است که پشم را در حمام 40 درجه که دارای 2 تا 4٪ لفات آمونیوم یا استات آمونیوم باشد وارد کرده ۱۰ دقیقه در همان دما نگه می دارند سپس رنگ را به آن افزوده در مدت 45 دقیقه به جوش میرسانیم و حدود یک ساعت و نیم در جوش نگه میداریم . برای نتیجه ی بهتر استات آمونیوم بهتر از اسید استیک است .

منابع و اطلاعات بیشتر :

Dyeing and Chemical Technology of Textile Fibers/Authors: Dr. E. R. Trotman

Industrial Dyes: Chemistry, Properties, Applications/Klaus Hunger

P.T.Bukayev , General Technology of cotton dyeing , revised from the 1981 russion edition

R.shamy and T.hussain , Critical solutions in the dyeing of cotton textile materials,2005